Ô ăn quan là trò chơi dân gian xưa có tính chiến thuật, thường dành cho từ 2 người trở lên và gắn liền với tuổi thơ nhiều người Việt Nam. Thế nhưng, gần đây trò chơi dân gian này không được chơi và biết đến như trước. Trong bài viết này, chúng tôi sẽ giới thiệu cách chơi ô ăn quan để lỡ bạn có quên thì hãy hướng dẫn các thành viên trong gia đình cùng chơi nhé.
I. Ô ăn quan là trò gì?
Ô ăn quan là trò chơi dân gian phổ biến tại Việt Nam dành cho 2 người trở lên và thường sử dụng các vật liệu như sỏi, đá… Khi chơi, mọi người sẽ thả những viên đá, sỏi vào các ô vẽ trên mặt đất, sao cho cuối cùng mình thu được nhiều sỏi đá của đối phương nhất.
Về nguồn gốc, Ô ăn quan xuất hiện từ khá lâu. Tại Châu phi, Ô ăn quan khai sinh với cái tên là Awale có nghĩa là túi hạt. Còn tại Việt Nam thì hiện vẫn chưa rõ nguồn gốc của trò chơi này, nhưng chắc chắn đã có từ rất lâu.
Minh chứng là những câu chuyện về Mạc Hiển Tích đỗ Trạng nguyên năm 1086 có nói rằng ông đã có một tác phẩm bàn về phép tính trong trò chơi dân gian Ô ăn quan và đề cập đến số ẩn của ô trống xuất hiện trong khi chơi.
Ngoài ra, Ô ăn quan cũng có thể được lấy cảm hứng từng những cánh đồng bạt nhạt thẳng cánh cò bay của nước ta. Nhưng tựu chung lại, nó mang ý nghĩa giúp con người hiểu hơn về sự quan trọng của mùa màng, nông nghiệp.
II. Thiết lập trò Ô ăn quan
Trước khi biết được cách chơi Ô ăn quan, chúng ta cần biết về các bước chuẩn bị, luật chơi như thế nào.
1. Bàn chơi
Bàn chơi Ô ăn quan sẽ được vẽ trên mặt phẳng như nền đất, vỉa hè…, kích thước tùy ý người vẽ sao cho đủ số ô cần thiết để chứa được số quân và thuận tiện cho việc di chuyển quân.
Bạn chơi vẽ thành hình chữ nhật gồm 10 ô, mỗi bên 5 ô cân xứng với nhau. Ở hai cạnh chiều rộng của hình chữ nhật, có thể vẽ hình bán nguyệt, hoặc vòng cung hướng ra ngoài. Trong đó, các ô vuông (10 ô) được gọi là ô dân, còn ô bán nguyệt là ô quan.
2. Quân chơi
Quân chơi trong cách chơi ô ăn quan gồm 2 loại là dân và quan, có thể là sỏi, đá, gạch… với kích thước vừa phải để người chơi có thể dễ dàng nắm nhiều quân 1 lúc. Kích thước của viên quan sẽ to hơn để phân biệt được với dân. Số lượng quân chơi của quan là 2, còn dân tùy thuộc vào từng luật chơi, vùng miền, phổ biến nhất là 50 dân.
3. Bố trí quân chơi
Quân quan sẽ được đặt ở 2 ô bán nguyệt, mỗi ô 1 quân quan. Còn dân được đặt đề tại các ô vuông.
4. Người chơi
Cách chơi ô ăn quan thường gồm 2 người, mỗi người sẽ ngồi phía cạnh dài hình chữ nhật và kiểm soát những ô ở bên phía mình.
5. Điều kiện thắng
Người thắng cuộc trong trò ô ăn quan là khi có tổng số dân nhiều hơn. Hoặc tùy theo quy định từng địa phương, vùng miền, cũng có thể thỏa thuận giữa hai người chơi với nhau.
III. Cách chơi trò Ô ăn quan chi tiết
Sau khi thiết lập xong bàn chơi Ô ăn quan, chúng ta cùng tìm hiểu cách chơi ô ăn quan, di chuyển các quân nhé.
1. Tiến hành trò chơi
Người chơi sẽ thực hiện lượt đi đầu tiên bằng cách oẳn tù tì. Sau đó bạn cần 5 quân trong một ô bất kỳ ở phía bên mình rồi rải lần lượt từng quân vào các ô bên cạnh, mỗi ô rải 1 quân và có thể bắt đầu ngược hay xuôi tùy theo người chơi. Khi người chơi rải hết quân cuối cùng, tùy theo từng trường hợp mà xử lý tiếp như sau:
- Nếu liền sau đó là ô chứa quân thì bạn tiếp tục lấy số quan đó để rải tiếp theo chiều đã chọn. Tuy nhiên, nếu đó là ô quan thì chỉ được lấy 1 quân để rải.
- Nếu liền sau đó là ô trống thì người chơi sẽ được ăn tất cả số quan trong ô đó. Số quân bị ăn sẽ loại khỏi bàn chơi để tính điểm khi kết thúc.
- Nếu liền sau đó là ô quân đã bị ăn lại là ô trống rồi đến ô có quân thì bạn có quyền ăn tiếp tất cả quân ở ô này. Vậy nên, trong cách chơi ô ăn quan, người chơi có thể có phương án rải quân để ăn toàn bộ số quân trên bàn của mình chỉ bằng 1 lượt đi.
- Nếu liền sau đó là ô quan không có dân hoặc 2 ô trống thì bạn bị mất lượt và đối phương có quyền đi tiếp.
2. Các lượt chơi Ô ăn quan
Từng người chơi sẽ lần lượt thực hiện cách chơi ô ăn quan theo tính toán của bản thân. Trường hợp đến lượt đi của mình nhưng cả 5 ô thuộc quyền kiểm soát đều không có dân thì bạn phải dùng 5 dân đã ăn được của mình đặt vào mỗi ô để thực hiện việc di chuyển. Nếu bạn không có đủ 5 dân thì vay đối phương và trả lại sau khi tính điểm.
Trò chơi sẽ kết thúc khi toàn bộ dân và quan đều bị ăn hết. Trong trường hợp số quan bị ăn hết nhưng vẫn còn dân thì quân thuộc kiểm soát bên nào sẽ thuộc về người ấy. Người thắng cuộc là người có tổng số dân nhiều hơn.
IV. Mẹo chơi Ô ăn quan giỏi
Để có thể chiến thắng trong cách chơi ô ăn quan, có một mẹo nhỏ để ăn được số dân nhiều và không bị mất lượt thì bạn cần phải tính toán thật nhanh. Ví dụ trong tay bạn đang có 6 dân thì nên đi ngược hay xuôi để ăn được số quân nhiều nhất. Phải tính nhẩm nhanh và chọn cách đi đúng.
Ngoài ra, để trò ô ăn quan diễn ra trong không khí vui vẻ, an toàn, bạn cần lưu ý một số điểm sau:
- Chọn địa điểm chơi an toàn, tránh lòng đường, ven ao hồ…
- Nên thỏa thuận trước khi chơi để tránh những cãi vã không đáng có.
Có thể thấy, trò dân gian Ô ăn quan giúp trẻ luyện được khả năng tư duy, phán đoán và tính toán. Không chỉ vậy, còn giúp trẻ nhỏ khả năng luyện ngón tay và biết đếm đúng 5 quân để đặt vào từng ô cũng như rèn luyện tính kiên trì, nhẫn nại. Đây cũng chính là lý do, nhiều trường học thường cho trẻ chơi ô ăn quan vào những giờ giải lao, các buổi ngoại khóa.
Hy vọng bài viết trên đây của chúng tôi đã giúp bạn hiểu hơn về cách chơi Ô ăn quan, một trò chơi dân gian phổ biến với nhiều thế hệ người Việt Nam. Vậy nên, để lưu giữ những nét đẹp đó, bạn hãy rủ người thân hoặc hướng dẫn bé nhà mình chơi Ô ăn quan những lúc rảnh rỗi nhé. Để tham khảo thêm nhiều thông tin thú vị về các trò chơi dân gian khác của Việt Nam, đừng quên theo dõi oldvillageportroyal.com chúng tôi thường xuyên nhé. Hẹn gặp các bạn trong bài viết au.
